Wesele z Wandą w tle

Był sukces! Niewątpliwie ostatnie przedstawienie Jana Klaty pokazywane na WST wobec licznie zgromadzonej publiczności odniosło bezapelacyjne zwycięstwo nad rządem.

Jak przewidywałem (z kontekstu łatwo było przewidzieć) odbyła się  spontaniczna manifestacja antyrządowa na widowni Teatru Dramatycznego (pomnożona przez wszystkie powtórzenia spektaklu, których nie byłem, jak w finale rozgrywki, przytomny). Wyspiański dał pretekst bardzo ogólny, ale ręki przyłożył profesor Gliński, wicepremier tego rządu, wraz z koleżanką Wandą Zwinogrodzką bezpośrednio odpowiadającą…

To nie pierwszy taki wypadek w dziejach teatru, gdy niemądre decyzje polityków (i w Paryżu i w Warszawie i we Wrocławiu, gdzie władza nie potrafi przewidywać skutków swoich działań) wznoszą przeciętny kształt i robotę realizatorów na poziom wydarzenia, nie tyle estetycznego, co politycznego. Spektakl działa w  k o n t e k s t c i e , czyli jest  faktem społecznym mającym znaczenie wybiegające poza scenę „dwudziestu kroków wszerz i wzdłuż”, oraz czasu spotkania z garstką widzów. Teatr żyje plotką (a Wyspiański, ho, ho) i w legendzie. Wiceminister Zwinogrodzka ciężko pracowała na jej tworzenie i warszawskie występy stanowią rodzaj aktu założycielskiego jej ucukrowania. Dalej będą mieli z górki...

Właściwie rozmowa (recenzowanie) o tym jakie to było nie ma żadnego znaczenia wobec faktu wytworzenia się w i ę z i między sceną a widownią na temat, który leży odłogiem w obowiązkach Centrum Informacyjnego MKiDN.

I to jest w porządku, bo to też jest teatr: iskrzyć „na linii” jest jedną z powinności Aktorów, którzy, „tak kiedyś, jak i teraz”… Reszta u Wyspiańskiego, choć nie u Klaty.

Zawaliło ministerstwo - jeśli weźmie się pod uwagę długotrwałe skutki tego triumfu artystów nad krótkowzrocznością i brakiem wyobraźni urzędnika.

Bo jakie miało być to przedstawienie, jeśli nie wiecowe, wykrzyczane w nos, z pasją rzucone, „jak w pysk” widowni, ale i bez aluzji wiadomo o kim… Nie lubimy rządu, ale jesteśmy przezeń sowicie dotowani! Stanisław W. to przenikliwy gość, „a to Polska właśnie” działało i działa wczoraj i zawsze. Teatrolożka o tym zapomniała? Bo kochani artyści są na granicy moralnej schizofrenii: i chcieliby ("zespół", "integralność", "wolność w sztuce" - nie dla pioruna, raczej dla znajomych) i boją się - utraty ministerialnej kasy. 

Rządowi dziennikarze tego nie ulakierują - wieść poszła w lud.

Tak się tworzy wspólnota! Nie chcę przez to powiedzieć, że Jan Klata obali rząd, ale, że Wanda Zwinogrodzka gra kiepsko najgorszą rolę swego życia - to napewno.

Od teatru rządy upadały nie raz, bo właśnie siła symboliczna teatru multiplikowana w wieści gminnej uruchomia procesy, nad którymi później traci się panowanie. A pycha - przypominam - kroczy przed upadkiem.

Czy, że to zwycięstwo odbywa się kosztem myśli autora i złożonej struktury utworu, że „Furia” (metalowi muzykanci) mają tu rolę uderzeniową, rewolucyjną, a nie autorefleksyjną ma dziś jakiekolwiek znaczenie? Upraszczamy, upraszczamy. Nasza droga prosta...

Sztuka ewidentnie traci na polityce, ale - sami sobie zgotowaliśmy ten los. Wybory były demokratyczne.

PS: niestety, na scenie jest gorzej niż przypuszczałem. Przedstawienie jest bardzo kiepskie, nie daje do myślenia, a momentami przeraźliwie głupio, z pomysłami (dekonstrukcja) od czapy - choć dobrze, owszem, grane.

Np. Poeta do Panny Młodej: "a niech no tam przyłoży ręki..."

Ona: "ano coż, że mi taka nauka"... I tu Wyspiański: "serce". On: "a to..."; no, właśnie... I wszystko jasne.

A u Klaty: ona nie mówi o sercu, tylko on dotyka jej wzdętego brzucha (bo, mimo, że rzecz dzieje się 24 godziny dziewuchy są tak śwarne (to jeden z naczelnych tematów przedstawienia), że zdążyła się dorobić, i on ewidentnie wskazując na dziecko niepoczęte mówi: a to P właśnie...

No dobrze, rozumiem, nadzieja na przyszłość - w dziecku, ale dlaczego np. ja jako mężczyzna mam być wykluczony, jako niezdolny - do ciąż - jako mąż i nie mąż?

Wyspiański napisał, że Polskę każdy nosi w sercu, a Klata, że baba w brzuchu... To chyba trochę mniej niż u autora, chociaż może i modnie i genderowo, ale jakby z sensem zawężającym. I tak to leci: disco-polo, choreograficznie, czyli gwałtownie ruchowo. Poprzez muzykę, że wszystko jasne, że się nie może udać. I sukces i manifestacja i stojące...

Corpus delicti:

Są w kompletnej dupie, w rozsypce, jak dzieci, i p o d z i e l e n i ! 

Dostali zastrzyk owacji, ale po Krzyżowskim widzę (latał po placu jak kot z pęcherzem, oddalał się i przybliżał do mnie, wreszcie uciekł, ale coś pokrzykiwał), i chodzą stadami a nie razem... 

Oczywiście najwięcej korzysta Janek, pławiący się w uwielbieniu, którego rok temu miał za grosz (ale nie z Miśkiewiczem), ale też szybko zwiał, zamiast świętować zwycięstwo do rana. 

Za stary wróbel jestem, by nie wiedzieć, co takie zachowania znaczą… Dają się rozdrabniać, jak sztuka mięsa. I teraz prawdopodobnie już też przez Mikosa, który przecież to wszystko widzi na codzień…

„Bo, panie Jacku, pan nie wie, jak tu jest („Pan nie jest z Krakowa”), pan nie wie, jak tu jest”… Jak pijani płota. 

A Oświadczenie RA to kto podpisał, przecież sygnatariusze siedzieli przede mną. I żadnych wniosków, żadnej nauki ze zmieniającej się sytuacji. Tylko niewiara w cokolwiek własnego, co mogłoby zaowocować… Tylko młodzi. 

G., która za mną nie przepada, aż się rozjaśniła jak powiedziałem o konieczności walki i nie-kolaboracji. A starzy: „bo zespół".

Owszem, grają to zespołowo, ale nie dlatego, że wypracowali sobie taki etos, tylko dla solówek tu nie ma miejsca, bo nie ma z r o b i o n y c h postaci, są tylko marionetki (!) Uruchamiane bardziej do tańczenia i energetyzowania przez Maćko P. niż do myślenia przez Janka K. To INFANTYLNE! I poniżej ich klasy.

I taki to teatr: PONIŻEJ SIEBIE I TEGO CO POTRAFIĄ…

Starym już się nie chce, to, jak Dymna, przespacerują się po scenie i zbiorą śmietankę, albo, jak Gancarczyk, wybebeszy się z Nosa (Dziennikarza) nie wiedząc, co gra… O Edwardzie Lubaszence nie wspomnę, bo mi wstyd. Kiedyś w tym teatrze aktorzy zadawali pytania reżyserom lepszym od Janka. Dziś jadą po chwilówki popularności.

"Aktor, który nie gra, nie próbuje - marnieje", mówi Chrząstowski, i chcą legitymizować Mikosa, który nie umie im tego zapewnić. To podwójna moralność? Pytam, bom zmartwiony.

Owszem, Maryna, Panna Młoda, w tym jest jakaś interpretacja i wdzięk własny, ale już Rachel - skaranie reżysera, a przecież widać, że Krzanowska potrafi, ale idzie na pasku bzdury rozerotyzowanej. 

Oni się tam oduczyli myślenia samodzielnego…

A ja przecież wielokrotnie widziałem, co potrafią! To nie, wolą od brawka do brawka. 
To stary teatr. Bardzo się posunęli ostatnio.

Nie wiedzą, co grają. Choć niektórzy po warunkach (Czepiec, Gospodarz) robią to przekonująco.

Pamięta się z tego jakieś role? Dobra, Pan i Panna Młoda… Ale oni lecą też raczej takimi drobiazgowymi pomysłami (grepsami), od sceny do sceny, a nie, by budowali konsekwentne postaci, które są jakieś, na naszych oczach przeżywają „coś”, i to ich zmienia, więc w finale są inni. 

A tu: chocholi taniec na wejście, to nie ma co grać… Mówię o sztuce, a nie widowisku, w którym zawsze można z furią… Przypierdolić. A odpuścić?

Kto? Gdzie? W Locie nad kukułczym gniazdem Mc Marphy mówi: „przynajmniej próbowałem…”

Która z postaci tu przynajmniej próbuje zmienić w rzeczywistości scenicznej cokolwiek? Nul, zero. Wszyscy wpisani w „wizje”, czyli reżyser ma pomysły. Marta Fik się w grobie przewraca na tę „konfekcję teatralną” (to Puzyna). Wszystko to już było - np. marionetki u Hanuszkiewicza.

Męczące intelektualnie przez p u s t k ę w rozumie reżysera.

I co mnie musi obchodzić, że to się klakierom podoba?

A potem rozmowa: i karesy i dusery, i jacy państwo wspaniali, a oni: robimy co możemy, ale co my możemy - że niby nic!

No to ja do mikrofona - podsumowując:

Że przytaszczyłem swoje 50 kg gipsu, by państwu podziękować serdecznie i pogratulować sukcesu, który był, choć ręki do niego przyłożyła moja koleżanka, Wanda Zwinogrodzka...

Że zgoda, że praca zespołowa - to widać - ale brak zgody, że nic nie możecie. MOŻECIE - mówię im - wszystko (!) i wszystko tylko od was zależy... Nie wolno wam kolaborować z niechcianym dyrektorem, bo go w ten sposób sankcjonujecie na posadzie, a trzeba go usunąć. MIKOS MUSI UPAŚĆ! 

I że bojkot w przeszłości bywał skuteczny, bo Jaruzel był gorszy od Kaczora - i daliśmy radę. Czego i wam życzę...

Jakieś szmery na widowni, że my tu mamy inne zdanie - jakby kto pytał.

I się zaczęło. Ja do taxi, ale na tarasie z młodymi, że dzięki, ale walczcie, bo nikt wam tego nie da... Ze zrozumieniem!

Na co Dymna - jedyna pyta, co się panu stało? I huzia a Józia... Bo pan nic nie wie, my som dzielni i nie ma wyjścia, bo zespół w zespół. I koło niej Karkoszka, którą chciałem wycałować, bo parę lat... I już widzę, że podział: starzy - młodzi...

To ja do taxi a za mną Krzyżowski, członek Komisji konkursowej i dziś w Radzie Artystycznej, która ogłosiła, że będzie współpracować, pod warunkiem podyktowania dyrektorowi repertuaru i reżyserów czyli przechwycenia faktycznej władzy za utrzymanie go na posadzie... Chodzi i przede mną chodzi, ale nie podchodzi, wreszcie:

Pane Jacek, a czy pan zna wypadek zwycięstwa aktorów w starciu z władzą? Ja mu: ZNAM... Nad Jaruzelskim poprzez bojkot!

Ale teraz - on... Jakie teraz? - ja. Co to wojna? Wtedy było gorzej i daliśmy radę komuniście.

CZYLI WYZNAŁ MI SWĄ BEZRADNOŚĆ I PRÓBOWAŁ SIĘ USPRAWIEDLIWIĆ.

Pytam: czy mogę panu uścisnąć rękę z podziękowaniem?

A on: NIE! I uciekł, wykszykując: "bo pan mnie wyzywa od kolaborantów". Taki monolog aktora (po)uczciwego, tylko w głupiej sytuacji. Nerwy zamiast myślenia.
"Wesele" Stanisława Wyspiańskiego jest w Starym Teatrze ciągle do zrobienia... 

Będą Was, Drodzy Koledzy, "dymać" i robić w konia (robi to nawet Mikos), jeśli się nie ogarniecie i nie dojdziecie do swych szans i praw: o d m o w y wykorzystywania, zamiast KOMBINOWANIA. Wasze zdrowie