AKTOROM POLSKIM („Starego”) / OSOBOM DZIAŁAJĄCYM / NA / SCENIE / NA DRODZE PRZEZ LABIRYNT / ZWANY / TEATR / KTÓREGO PRZEZNACZENIEM / JAK DAWNIEJ TAK I TERAZ / BYŁO I JEST / SŁUŻYĆ / NIEJAKO ZA ZWIERCIADŁO NATURZE / POKAZYWAĆ / CNOCIE WŁASNE JEJ RYSY / ZŁOŚCI ŻYWEJ JEJ OBRAZ / A / ŚWIATU I DUCHOWI WIEKU / POSTAĆ ICH I PIĘTNO. - Stanisław Wyspiański

AKTOROM POLSKIM („Starego”) / OSOBOM DZIAŁAJĄCYM / NA / SCENIE / NA DRODZE PRZEZ LABIRYNT / ZWANY / TEATR / KTÓREGO PRZEZNACZENIEM / JAK DAWNIEJ TAK I TERAZ / BYŁO I JEST / SŁUŻYĆ / NIEJAKO ZA ZWIERCIADŁO NATURZE / POKAZYWAĆ / CNOCIE WŁASNE JEJ RYSY / ZŁOŚCI ŻYWEJ JEJ OBRAZ / A / ŚWIATU I DUCHOWI WIEKU / POSTAĆ ICH I PIĘTNO. - Stanisław Wyspiański

(pamięci Zbyszka, 
profesora Osińskiego)

DOMINIKA: Konkretnie: co Ci zrobił pewien starzejący się, podtatusiały krakowianin, od pół roku na posadzie dyrektorskiej, że tak się nad nim publicznie pastwisz?

JA: Wziął udział w oszustwie, bo bez jego współpracy nie dałoby się przeprowadzić ustawki w Starym Teatrze?

DOMINIKA: Masz na tym punkcie obsesję?

JA: Dokumenty, zresztą publicznie ogłoszone, choćby przepisy ustawy o organizowaniu działalności kulturalnej; ja tylko nie odpuszczam i nie chcę się zgodzić na nazwanie przekrętu dobrą zmianą.

DOMINIKA: Pijesz do wielkiej polityki, która w wypadku tego rządu zakrawa na rewanżyzm i obsadzanie stanowisk?

JA: Mianowanie Marka Mikosa w NST dobrą zmianą nazwał Piotr Zaremba (Szanowny Panie. Polecam  rozmowę z psychiatrą. Może to Panu uświadomi jaka jest prawdziwy powód Pana porażek – przy błyskotliwej inteligencji. Ludzie są dla Pana miłosierni. Ja znosiłem Pana prawie dwa lata. Ale nie muszę. Pozdrawiam PZ), na codzień rozsądny publicysta, niewolny w teatrze od chętek do lansowania zamiast krytykowania, przekraczając tym samym miarę przyzwoitości. Zaparł się faktów w imię bronienia rządu. Nie umiał przyznać się do błędu i zaapelować o wycofanie ze złych, bo destrukcyjnych decyzji. Wyrządził szkodę w dobrej intencji.

DOMINIKA: A nie sądzisz, że należy oceniać po efektach?

JA: Przecież pojawiły się natychmiast, jeszcze przed objęciem posady, i już są w całej swej destrukcyjności : bojkot krajowych reżyserów, odejścia z teatru aktorów, bezproduktywność w premierach i fatalna atmosfera, której symbolem jest zdjęcie pokazujące, że artyści odmawiają zajęcia miejsc siedzących na konferencji nowego dyrektora, lecz wyzywająco i manifestacyjnie stoją murem przed jego stołkiem.

DOMINIKA: Widziałam, p o r a ż a j ą c e . Uważasz, że to było sprawiedliwe, czy może odzwierciedlające konflikt polityczny?

JA: Oni zareagowali wspaniale i zdaje się zupełnie spontanicznie w odruchu m o r a l n y m , nie mając zaufania do ciągłych kłamstw serwowanych im od początku przez przyniesionego w ministerialnej teczce cywila wygrywającego ten rzekomy konkurs programem, z którego nic nie zostało, ani  tytuły, ani idee, ani zapowiedziani reżyserzy. Ten pan ich okłamał i siedząc przed zespołem, mając gębę pełną ideałów, usiłował oszukiwać dalej. Gdzie jest, mający gwarantować poziom, kontakty i „dobrą zmianę” Gieleta?

DOMINIKA: No, właśnie?

JA: Skrzydelski, który to badał (i opisał) twierdzi, że poszło o publicznie rozpowszechniane plotki londyńczyka sugerujące brak równowagi psychicznej przejawiającej się w histerycznej zmienności Mikosa, zaprzeczaniu samemu sobie i kłamliwych insynuacjach, na przykład o wygórowanych żądaniach finansowych artystycznego, czemu Gieleta w publicznym oświadczeniu zaprzeczył; był dyrektorem z gazetowej wiadomości i uścisku ręki ministra, bo naczelny obiecał, ale nie realizował podpisania kontraktu: insynuował, obrażał i plotkował… Ministerstwo się dystansowało. Rzecz się na tyle rozniosła i dotarła do Mikosa, że się wściekł.

DOMINIKA: Krakowscy znajomi mówią o nim jako o dobrodusznym histeryku…

JA: Przede wszystkim, pozbawionym honoru konfabulatorze, który nie waha się bezczelnie kłamać – mnie też obsmarował w sprawie naszych kontaktów i mojej dla niego oferty złożonej służbowo w ramach jego obowiązków czytania i rozpatrywania propozycji – by ratować się z sytuacji własnego nieprzygotowania i braku pomysłów na teatr. Czyli, uprawiania magla: jakieś nieprawdziwe propozycje dla nieakceptujących tego osób, wyrzucenie profesjonalisty, który mu wymyślił część merytoryczną aplikacji i zapewniał autentyczne kontrakty; ośmieszenie ministra, który publicznie żyrował i wyniósł (prawdopodobnie bez wiedzy) reżysera tu zupełnie nieznanego. Komu to wszystko miało służyć i kto był politycznym zapleczem tej decyzji mogę się tylko domyślać, bo to zapewne część frakcyjnych gierek w partii. Wydaje się, że Mikos nikomu nie przyniósł bezpośrednich korzyści politycznych, miał dawać gwarancję sterowalności, bo jest gościem bez charakteru (biegał na posługi od „GW”, poprzez platformerską telewizję, aż do „urywania się PiS-owi ze sznurka” – to cytat z rodzonego brata, wobec poparcia jakim cieszy się w środowiskach manifestujących przeciwko Klacie), ale okazał się podwójnie nieprzygotowany: trzeba mu było szukać kierownika od artystyczności, a gdy się go pozbył, łyknąć tę żabę robienia – praktycznie nie robienia – nie tego, co wygrało i zostało ogłoszone. Miała być zmiana na dobre, a została tylko na nasze (rządowe) i nieporadne. Ale przezwany wariatem Mikos nie mógł nie „stracić zaufania” do insynuującego Anglosasa. Dlaczego nie zareagował minister pozostaje dla mnie zagadką.

DOMINIKA: Ty zareagowałeś z nawiązką…

JA: Dwa dni po tym „konkursie” napisałem do ministra z prośbą o powtórzenie postępowania ze względu na „uchybienia prawne”… Tak ogólnikowo nazwałem ewidentne złamanie Rozporządzenia tegoż ministra w sprawie sposobu organizowania i przeprowadzania konkursów na dyrektorów instytucji kultury w aspekcie niedozwolonego udziału w komisji konkursowej „sędziów” pozostających w konflikcie interesów z kandydatami (mną i Klatą), którzy, albo płacą jurorowi, albo w swojej aplikacji obiecują, że będą płacić, bo wskazują konkretną osobę, jako współpracownika – za jej zgodą.

Prawo mówi, że takiego jurora należy wymienić, i to jest ustawowy obowiązek przewodniczącego komisji – urzędniczki ministerialnej.

DOMINIKA: I dorobiłeś się opinii awanturnika…

JA: Powtarzam: uprzejmie poprosiłem… Potem Wandę, wiceminister, w liście otwartym, ale pełnym kurtuazji i wskazania, że źle się dzieje w zmianie, która wygląda na kumoterską i nieprofesjonalną, a miała być naprawą teatru, odnową zasad. Nikt mnie odpowiedzią nie zaszczycił. Rzecznik prasowy na precyzyjnie sformułowane pytania z dostępu do informacji publicznej (co się stało z Michałem, współautorem programu? Co z prawem autorskim do aplikacji pisanej przez dwóch? Jaki program właściwie wygrał, skoro ogłoszony jest nieaktualny?), odpisywał banialuki łamiące kodeks karny i kompromitujące pryncypała, że nie nastąpiły „żadne nowe nowe okoliczności” i w mocy pozostaje decyzja ministra o mianowaniu. Czyli opisywał fakty z bezprawnej rzeczywistości uchylając się przed refleksją, dlaczego tak się dzieje; mimo – wtedy już rozpowszechniających się masowo – protestów: wątpliwości, co do prawomocności werdyktu zgłoszonych przez członka komisji i wiceprezesa ZASP, oświadczenia Gildii, listów teatrologów i krytyków, powtarzających się demonstracji publiczności.

Ministerstwo odpowiadało, że trzeba poczekać na „realizację programu” (jakiego?) i klasycznie szło w zaparte nie pilnując zgodności tego, co się dzieje z prawem. Przecież ustawa stanowi, że odstępstwo od zgłoszonego programu jest podstawą do wypowiedzenia umowy dyrektorowi.

Wtedy ja poszedłem do prokuratora.

DOMINIKA: Czyli „przewróciłeś stolik”…

JA: Wiedziałem co robię. Oni nie przywykli, że obywatel może domagać się realizacji swoich praw w związku z interesem publicznym, a nie partykularnie własnym. Przepraszam, ale ja się z nikim nie umawiałem na pokera ani tym bardziej, na szulerkę. Tu się objawiła jakaś niewyobrażalna amatorszczyzna podszyta ambicjami i brakiem wyobraźni w przewidywaniu skutków takiej „polityki”. Przecież jeśli nie w sądzie – żądam unieważnienia konkursu! – to i tak muszę wygrać w praktyce… Nie da się ukryć, że Mikos jako dyrektor narodowego, to pomyłka! Ale, co to za „zwycięstwo” okupione ruiną prestiżowego teatru w sezonie jubileuszowym: rezygnacją z ról i odejściami aktorów, brakiem nowych premier, fatalną opinią na mieście z narastającą złością zdecydowanej większości środowiska i konsolidacją opozycji. Wreszcie nie dopuszczeniem wybitnych artystów, których udało mi się pozyskać dla Starego! Wszystko przy codziennym realizowaniu repertuaru Jana Klaty mimo, że się go niehonorowo, podławo wyrzuciło dla polepszenia, a nie potrafi zrobić swojego w zamian.

DOMINIKA: I to usprawiedliwia wojnę jaką wydałeś Markowi Mikosowi?

JA: Tak. Uprzedziłem go, że zrobię wszystko, by stracił posadę. Robię to za pomocą państwa prawa; prokurator się wygłupił, bo wydał dwie sprzeczne decyzje w tej samej sprawie – zabronił mi dostępu do akt, po tym, jak je przejrzałem, odpowiednio upoważniony, a gdy się zorientował, to po radziecku dazwolił – popełnił przestępstwo zaświadczenia na piśmie nieprawdy, co natychmiast zaskarżyłem do jego przełożonych i zostałem zmuszony, by pójść do sądu…

Ale, najważniejsze w tym wszystkim jest informowanie opinii publicznej, ponieważ dostęp do informacji to podstawa demokracji…

Ja jestem rolling-stone („wilk stepowy”) i nie nadaję się do dyplomacji i załatwiania pod stołem w rękawiczkach: dobra zmiana musi być transparentna. I d o w c i p n a ! Dlatego jeżdżę sobie po panu Mareczku, jak po łysej kobyle, czyli winnym tej katastrofy.

Każdy „mem”, czy fejsbukowy obrazek, a przede wszystkim wypowiedź, podsyłam mu do skrzynki, do wiadomości ministerium. Niech nie znają dnia ani godziny… Niech wiedzą, że patrzy się im na ręce. To jest demokracja.

DOMINIKA: I zyskujesz opinię wariata…

JA: Powiedz mi kto cię obmawia a powiem ci kim jesteś… I co z tego?

Nikt ze mną nie polemizuje, bo nie ma argumentów. Przynajmniej informacja przedostanie się na światło dzienne i nie da zamieść pod dywan – mnie czytają setki ludzi! Nazwanie nieprawości ma służyć naprawie rzeczywistości.

Pan Mareczek ma u mnie jak w banku, że każdy wywiad, w którym kręci spotka się z ripostą wytykającą mu zmyślenia i kłamstwa… Nie mówimy o interpretacjach, tylko faktach: jego programie dającym mu posadę wbrew zespołowi i o ogłoszeniach, które nie mają z tym nic wspólnego, a służą już tylko zarabianiu pieniędzy, bo zrobienie tam czegokolwiek nie jest w sytuacji bojkotu możliwe. Jemu się nie uda!

DOMINIKA: Chcesz mu doprawić gębę?

JA: Umiem nazwać nieporadność i krętactwa. To nie był i okazuje się w praktyce, że nie jest, profesjonalnie przygotowany ktoś do prowadzenia narodowej sceny.

DOMINIKA: Widzisz dobre wyjście?

JA: Natychmiastową dymisję Mikosa. Ta „Kartagina” musi upaść!

DOMINIKA: Ministerstwo, które tak potraktowało Klatę teraz się do tego przyzna?

JA: Klacie należało dać bukiet i buzi, albo medal, bo kontrakt i tak mu wygasał; to jak go przeczołgano było bez klasy i zupełnie przeciwskuteczne – robiące z niego gieroja, a z jego spektakli (Mikos musi je podtrzymywać) manifestacje antyrządowe. Co za pisowski strateg to wymyślił i kto na tym korzysta? Zmian w repertuarze nie ma, Klata chodzi jako męczennik Zwinogrodzkiej, publika tupie i gwiżdże na rząd nie pod latarniami, ale w przytulnych i opłaconych przez ministerstwo salach NST, Gildia bojkotuje zamiast zajmować się socjalem dla reżyserów, a ja się naśmiewam – to kto tu co wygrywa? I za ile? Naprawdę sytuacja dojrzewa, by ktoś do kogoś zapukał, a tamten zrobił coś ze swoim czołem… Tak trudno przewidzieć, jak to się skończy?

Ministerstwo Mikosa szurnie jeśli sytuacja przestanie mu się opłacać. Mareczek zawali teatr artystycznie i po ludzku. Choć mam nadzieję, że nie uda mu się zdążyć…

DOMINIKA: Trzeba naciskać?

JA: Oczywiście. Na każdym polu i wszystkimi sposobami: powinni zdecydowanie odmawiać współpracy aktorzy i reżyserzy.

Marek Mikos złamał prawo (zgodził się na udział w bezprawnie przeprowadzonym konkursie i czerpie korzyści z jego ustalonego wcześniej wyniku), więc nie zasługuje na podawanie mu ręki, nie mówiąc o podpisywaniu kontraktów.

DOMINIKA: A jeśli potraktowano go jako kogoś do wynajęcia? A konformizm?

JA: Oczywiście, ale trzeba było domagać się mianowania bez konkursu, a nie udawać, że się „wygrało” programowo. Jak, z kim? Proszę sobie porównać to, co ja ogłosiłem jeszcze przed przesłuchaniami z tymi jego niedotrzymaniami – na poziomie zgłoszenia też stereotypowymi i pozbawionymi konkretów personalnych; miał je gwarantować MG.

W naszym środowisku konformizm jest rozpowszechniony i podparty podwójną moralnością i hipokryzją, ale to się musi przestać opłacać – wszystkim. A tak się stanie przy pierwszej katastrofie z realizacją – lub odmową – wymysłów Mikosa. Na razie on tylko płaci, ale żeby umiał zrobić nic nie wskazuje…

DOMINIKA: Nie ma ludzi nie do zastąpienia?

JA: Nie w tym miejscu i nie w tych warunkach… Teraz wszyscy są przegrani: ministerstwo nie potrafiąc zrealizować swej polityki, Mikos demonstrując brak kompetencji, Gildia reżyserów nadymając się, ale konserwując prymitywny podział na „my – oni”, widzowie klaszczący manifestacyjnie na „Weselu”, ale pozbawieni szans na nowe udane premiery, aktorzy stawiani w dwuznacznych sytuacjach wyboru między solidarnością a koleżeństwem. O to chodziło Profesorowi Glińskiemu?

Wchodzimy w okres rocznicowo prestiżowych wydarzeń – ich się nie da opędzić po amatorsku. Powtórki z Wrocławia nie będzie. Władza się cofnie. A ja twierdzę, że cały czas ma jeszcze w tej sprawie dużo do wygrania. Na przykład „Wyzwolenie” Wyspiańskiego w oryginalnej inscenizacji Lecha Majewskiego w listopadzie, by przypomnieć, że jest a l t e r n a t y w a . Po prostu doskonały teatr dzięki znakomitej literaturze i utalentowanym aktorom we współpracy z inteligentnymi i doświadczonymi realizatorami.

Dymisja Mikosa za odstępstwo od programu – jeśli nie po wyroku sądowym – i zawodowy Najlepszy Świata Teatr… Jego program jest gotowy.

DOMINIKA: To życzę spełnienia w Nowym Roku.

JA: Dziękuję.

PS

W opisie historii tej „walki”, która dla mnie nie jest niczym więcej jak próbą zachowania przyzwoitości, czego ode mnie wymagali Nauczyciele – Grotowski, Huebner, Zapasiewicz, czy Ósemki w okresie przyjaźni – dlatego dedykuję to pamięci o Zbyszku, który był kronikarzem i depozytariuszem tej aksjologii wywiedzionej przecież jeszcze od Osterwy – muszę wspomnieć o Michale i moich o niego staraniach. Opisałem to…

Sprowokowany przez „GW”: „Mikos bez Gielety” zacząłem apelować o odwrócenie tego, jak się okazało realizowanego postulatu, na profesjonalne: Gieleta bez Mikosa… Poświęciłem temu wiele energii w najlepszej wierze wraz z kontaktami i bliższym poznawaniem Michaela. Aż do ogłoszenia, w wywiadzie dla Onetu, jego nieowijanego w bawełnę programu dla teatru narodowego w Krakowie w stulecie odzyskania niepodległości. Ponieważ to był zbiór poprawnie politycznych frazesów lewicowej proweniencji poczułem się wystrychnięty na dudka (a Wanda Zwinogrodzka?) i poinformowałem go o tytule „Kameleona”, który mu publicznie przyznaję – za inteligentne dostosowywanie się do osób i ich oczekiwań, ale nie rozpoznanie sytuacji, w której prawicowy rząd zapłaci lewicowemu doktrynerowi za propagowanie w sezonie jubileuszowym farmazonów równościowych o kobietach, gejach i Polsce likwidującej – w 1918 – wielokulturowość na rzez wydumanego bicia Żyda i geja na Sławkowskiej. Kandydat na dyrektora artystycznego Starego nie miał co do tego wątpliwości, tym bardziej, że czytuje „The Times”…

To było kuriozum i trudno się dziwić, że w ministerstwie zgłupieli i przestali go forować oddając inicjatywę panu Mareczkowi, a ten – j. w.

Żałuję, i uważam, że byłby on przydatny w Krakowie np. jako reżyser „Kupca weneckiego” nie jako sztuki „antysemickiej”, ale godnościowej (co się odwlecze, to może nie uciecze), bo poznałem go jako człowieka wykształconego, kulturalnego i słownego dżentelmena – wyjątkowego na rynku! – co jednak nie predysponuje go do funkcji kierowniczej w opisanych warunkach. Czekam na jego pamiętniki z „konkursu” i historię znajomości z Mikosem…

Michałku, do pióra…                                                                                                  (Przemek Skrzydelski przecież proponował wywiad o tym dla wSieci, toś uciekł)